İstanbul İli Genel Jeolojisi

İstanbul bölgesinde altta yer alan birimler Paleozoik yaşlıdır. Bu birimler Silüryen’den Alt Karbonifer’e kadar uyumlu bir istif oluştururlar. Genellikle kırıntılı ve karbonatça zengin bu birimler, tektonizmanın etkisi ile karışık bir yapı kazanmışlardır. Bölgede Paleozoik yaşlı birimler; Dolayoba, Kartal, Tuzla, Baltalimanı ve Trakya Formasyonudur.

En altta yer alan Silüryen yaşlı Dolayoba Formasyonu, sıkı tutturulmuş kireçtaşlarından,  kuvars kırıntılı kumtaşlarından ve yumrulu–bantlı kireçtaşlarından oluşur. Kireçtaşları genellikle resifal özelliktedir. Dolayoba Formasyonu üzerine, Devoniyen yaşlı Kartal ve Tuzla Formasyonları gelir. Kartal Formasyonu; iri taneli kireçtaşı merceklerinden, yer yer karbonatlı şeyllerden, grovaklardan ve bol fosilli killi kireçtaşlarından meydana gelmiştir. Tuzla Formasyonu ise;  yumrulu kireçtaşı, kalkerli şeyl ve tabakalı çörtlerden oluşmuştur.

Alt Karbonifer yaşlı Baltalimanı Formasyonu, Tuzla Formasyonu üzerine gelir. Çok sınırlı alanlarda yüzlek vermektedir. Bu birim siyah renkli laminalı çörtlerden ibarettir. Trakya Formasyonu ise; başlıca kahve renkli kumtaşı (grovak), şeyl ve kireçtaşı merceklerinden oluşur.

Sarıyer Formasyonu, volkanik tüf, andezit, aglomera katkıları içeren, marn konglomera ve grovaktan oluşur. Birimin alt kesimleri volkanik filiş karakterindedir.   Eosen birimleri, Alt Karbonifer birimlerinin üzerine açısal uyumsuzlukla gelir. Eosen birimleri killi kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan Soğucak Formasyonu, Marn ve kil ardışımlı şeklinde çökelmiş olan Ceylan Formasyonu ve üzerinde ise Oligosen’e ait istif yer alır. Soğucak Formasyonu beyaz, sarımsı beyaz veya grimsi, ince–orta katmanlı, sert, killi kireçtaşlarınca zengindir. Ara tabakalar halinde yumuşak marn katmanlarına da rastlanılır.  Formasyon içinde sert, kalın katmanlı, masif kireçtaşı düzeyleri de yer alır. Bu düzeyler resifal özellik gösterirler. Soğucak kireçtaşları üzerine geçişli ve aşmalı olarak Ceylan Formasyonu gelir. İstanbul Yarımadasında Büyükçekmece – Hadımköy - Küçükçekmece arasındaki alanda, karasal koşullarda gelişmiş, kırıntılı ve acı su karbonatlarından oluşmuş bir istif izlenir. Gürpınar Formasyonu olarak tanımlanan bu birim genellikle killerden, volkanik materyalden, kömürlü seviyelerden oluşur. Gürpınar Formasyonu üzerine ise Çukurçeşme Formasyonu gelir. Bu birim; genellikle sarı renkli çakıl, kum ve kahve renkli kum ara tabakalarını içeren, yeşil renkli kil ve marn ardışımından oluşur. Örgülü akarsu ürünü olan Çukurçeşme, gevşek tutturulmuş, blok, çakıl, kum ve siltten meydana gelir.

Üst Miyosen döneminde gelişen geçici göllerde kil çökelimleri olmuştur. Genellikle yeşil renkli, ince laminalı, plastik killerden meydana gelen birim Güngören Formasyonu olarak tanımlanmıştır. Bu birim ayrıca kireçtaşı ara katkılı olup tedrici olarak, Bakırköy Formasyonuna geçer. Bakırköy Formasyonu, acı su koşullarının egemen olduğu bu denizel ortam içinde kireçtaşı-marn ardalanması şeklinde çökelmiştir. Alüvyon alanlar ise genellikle vadiler içinde sınırlı kalınlıklardadır.