YERYUVARI’NIN OLUŞUMU

Güneş’in ışımaya başlamasından 70 milyon yıl sonra tüm gezegenler yavaş yavaş şekillenmiştir. 4,5 milyar yıl önce Mars gezegeni büyüklüğündeki bir cisim dünyaya çarpmış ve büyük bir parça koparmıştır. Çarpışma sırasında çıkan enerji, yeryuvarından kopan parçaların ve çarpan cismin parçalarının büyük bir kısmını buharlaştırmıştır. Gaz haline gelen madde, yeryuvarının etrafında toplanmış ve kısa zamanda kızgın bir kütleye dönüşmüştür. Bu kızgın kütleden Yeryuvarı’nın uydusu olan Ay oluşmuş, ayın oluşumuna neden olan çarpışma yerkabuğunu eriyik hale getirmiştir. Tamamen kızgın bir kor halinde olan yeryuvarı, yüzeyinin yavaş yavaş soğuması ile birlikte taşlardan oluşan bir kabuk tutmaya başlamıştır. Lav akıntıları ve meteorlar düşmesi yüzünden yeryüzeyi sürekli olarak kırılıp parçalanmaya başlamıştır. Lavlarla birlikte yeryüzüne çıkan volkanik gazlar ağırlıklı olarak H2O (su buharı), CO2 (karbondioksit), N (azot) yeryuvarının etrafında ince bir atmosfer oluşturmaya başlamıştır. Tüm bu olaylar yaklaşık 4,3 milyar önce gerçekleşmiştir.

YERYUVARI’NIN İÇ YAPISI

Yeryuvarı içten dışa doğru: iç çekirdek, dış çekirdek, alt manto, üst manto ve kabuktan oluşmaktadır. Yeryuvarının yarıçapı gözönüne alındığında, üzerinde canlıların yaşadığı ve taşlardan oluşan yerkabuğunun kalınlığı bu yarıçapın yaklaşık %1’i kadardır. Yeryuvarının en üst kısmında yer alan kabuk soğuk, katı ve kırılgan kayaçlardan oluşmakta ve litosfer (taş küre) olarak adlandırılmaktadır. Kabuğun üst kesimlerinde, kalınlığı 25 – 70 km arasında değişen kıtasal kabuk ve kalınlığı 5 – 10 km arasında değişen okyanusal kabuk yer almaktadır. O (oksijen), Na (sodyum), Mg (magnezyum), Si (silisyum), K (potasyum), Ca (kalsiyum), Fe (demir) ve Al (alüminyum) gibi elementler, Litosferin %98’ini oluşturmaktdır.

YERKABUĞU HAREKETLERİ

Yeryuvarı dinamik bir yapıya sahip olup hareket etmektedir, yani canlıdır. Üzerinde yaşadığımız kıtalar levhaların, levhalar da astenosferin üzerinde yer almaktadır. Levhalar sürekli hareket etmektedirler. Levha sınırları boyunca volkanik etkinlikler ve depremler oluşmaktadır. Anılan hareketler günümüz teknolojisiyle milimetre duyarlığığında ölçülmektedir.

YERKABUĞU HAREKETLERİ

Levhalar, mantodaki ısı kaynağından dolayı hareket etmektedir. Bu ısı kaynakları yerkabuğunu oluşturan okyanusal ve kıtasal kabukların belli bölgelerde birbirinden ayrılmalarına, belli bölgelerde birbiriyle çarpışmalarına neden olmaktadır.